ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΩΡΕΣ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

ΟΙ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΩΡΩΝ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Σκύδρας (παλαιός ναός)

με την συμμετοχή της Βυζαντινής Χορωδίας του Δήμου Σκύδρας

Δημητρίου Καλπακίδη*

Το παρόν άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Pellanews: www.pellanews.gr

Οι ακολουθίες των Ωρών

Κατά το Μοναχικό Τυπικό ψάλλονται κάθε μέρα επτά ακολουθίες:

Εσπερινός, Μεσονυκτικόν, Όρθρος, Α΄ Ώρα, Γ΄ Ώρα, Στ΄ Ώρα, Θ΄ Ώρα. Στις ενορίες τελούνται οι ακολουθίες αυτές την συντηρητική λειτουργικά περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ενώ συνήθως τελούνται μόνο ο Όρθρος και ο Εσπερινός. Οι ακολουθίες των Ωρών λαμβάνουν τα θέματά τους από τις σπουδαιότερες ώρες της ημέρας. Η α΄ ώρα, η αρχή της ημέρας, η έλευση του αισθητού φωτός, αναγωγή στο “φως το αληθινόν” τον Χριστό, που φωτίζει τον κόσμο. Η γ΄ ώρα, η επιβουλή των Ιουδαίων κατά του Ιησού Χριστού, η καταδίκη σε θάνατο αλλά και η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος. Η f΄ ώρα, το μέσον της ημέρας η σταύρωση του Ιησού Χριστού. Η θ΄ ώρα, το τέλος της ημέρας, ο επί σταυρού σωτήριος θάνατος και η ομολογία του ληστού. Για την Μεγάλη Παρασκευή συντάχθηκαν ειδικές ακολουθίες των Ωρών, που εξαιτίας της επισημότητάς τους, αλλά και του εμπλουτισμού τους με υμνογραφικά ποιήματα και αναγνώσματα, ονομάστηκαν Μεγάλες. Αργότερα, κατά μίμηση εκείνων των Μεγάλων Ωρών συντάχθηκαν για τα Χριστούγεννα - Θεοφάνεια (παραμονές των εορτών) ειδικές ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών.

Το πρόβλημα

Σύμφωνα με το ισχύον Τυπικό, όταν τα Χριστούγεννα τύχουν ημέρα Κυριακή ή Δευτέρα, η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών της παραμονής των Χριστουγέννων, μεταφερομένη, ψάλλεται τήν προηγούμενη Παρασκευή, μετά τήν ενδιάτακτη ακολουθία του Όρθρου της ημέρας (22ας ἤ 23ης Δεκεμβρίου). Ο δέ Μ. Εσπερινός της εορτής τελείται κανονικά την εσπέρα της παραμονής (Σαββάτου ή Κυριακής) χωρίς τη Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου. Επεκράτησε αυτή τήν Παρασκευή νά μήν τελείται Θ. Λειτουργία, μάλλον για να δοθεί έμφαση στην λαμπρά ακολουθία των Μεγάλων Ωρών των Χριστουγέννων. Επειδή η μη τέλεση της Θείας Λειτουργίας αυτή την ημέρα δεν ορίζεται από κάποιο κανόνα της Εκκλησίας, αλλά από το ισχύον Τυπικό, συνήθως για ποιμαντικούς λόγους (εκκλησιασμός σχολείων, μετάληψη νηπίων) τελείται η Θεία Λειτουργία κατόπιν αδείας του οικείου Επισκόπου. Έτσι όμως η Ακολουθία των Ωρών τελείται νωρίς το πρωί, πριν την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, όπου λίγοι μόνο φιλακόλουθοι έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν, ενώ και η πίεση χρόνου στις ενορίες λειτουργεί αρνητικά για την ορθή τέλεση των ακολουθιών Όρθρου, Μεγάλων Ωρών και Θείας Λειτουργίας.

Η λύση

Σήμερα οι περισσότερες μεγάλες και πολυπληθείς ενορίες, τελούν την ακολουθία των Μ. Ωρών την εσπέρα της Παρασκευής, μετά του προεορτίου εσπερινού του Σαββάτου, για να δυνηθούν περισσότεροι πιστοί να προσέλθουν στις άπαξ του έτους ψαλλόμενες εορταστικές αυτές ακολουθίες, με τους υπέροχους ύμνους, τους μεσσιανικούς ψαλμούς, τα Παλαιοδιαθηκικά και Καινοδιαθηκικά Αναγνώσματα. Κατόπιν εισηγήσεως προς τον σεβαστό πανοσιολογιότατο αρχιμανδρίτη π. Αντώνιο Κορέστη, οι ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών των Χριστουγέννων θα τελεσθούν το απόγευμα της Παρασκευής 23 Δεκεμβρίου 2011 και ώρα 6 μ.μ., στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, με την συμμετοχή της Βυζαντινής Χορωδίας του Δήμου Σκύδρας.

Βιβλιογραφία:

+ Ιω. Φουντούλη, Τελετουργικά Θέματα, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, Έκδοσις Α΄ 2007, τ. Γ΄

Αρχ. Μάξιμου Ματθαίου, Δυνατότητα τελέσεως Θείας Λειτουργίας την Παρασκευή των Χριστουγέννων, «ΣΥΜΒΟΛΗ» Επιθεώρησις εκκλησιαστικού τυπικού, τεύχος 11 σ. 3 κε. (www.symbole.gr)

*Ο Δημήτριος Καλπακίδης είναι πρωτοψάλτης του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου Βεροίας, διδάσκει Ψαλτική Τέχνη και παραδοσιακά τραγούδια υπό την αιγίδα της ΔΗ.Κ.Ε.Σ. και διευθύνει την μαθητική Βυζαντινή Χορωδία του Δήμου Σκύδρας. Είναι αριστούχος κάτοχος διπλώματος μουσικοδιδασκάλου στην Βυζαντινή Μουσική και Πτυχιούχος Αντίστιξης στην Ευρωπαϊκή Μουσική. Συνεργάζεται με πολιτιστικούς συλλόγους στην περιοχή Κεντρικής Μακεδονίας για την διδασκαλία, διατήρηση και προώθηση της παραδοσιακής μουσικής. Ασχολείται με την προσωπική έρευνα του εκκλησιαστικού Τυπικού και την μελοποίηση ακολουθιών του Ασματικού Ενοριακού Τυπικού.